Dyrektywa w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDDD) to dyrektywa UE mająca na celu zobowiązanie przedsiębiorstw do wzięcia odpowiedzialności za prawa człowieka i standardy środowiskowe w ich łańcuchu dostaw. Jest ona częścią Zielonego Ładu i strategii UE na rzecz zrównoważonego zarządzania przedsiębiorstwami.

Dyrektywa CSDDD (nazywana również „dyrektywą UE dotyczącą łańcuchów dostaw”) zobowiązuje duże przedsiębiorstwa w UE do identyfikowania, zapobiegania, łagodzenia oraz raportowania ryzyk związanych z prawami człowieka i ochroną środowiska w całym ich łańcuchu wartości.

Dyrektywa ma zastosowanie do: przedsiębiorstw z siedzibą w UE, które zatrudniają ponad 1.000 pracowników i osiągają obrót przekraczające 450 mln € na całym świecie. Dotyczy również przedsiębiorstw spoza UE, jeżeli osiągają one na terenie UE przychody w wysokości co najmniej 450 mln €.

Wcześniejsze wersje projektu przewidywały surowsze progi – zostały one jednak złagodzone w ramach procedury trialogu (między Parlamentem, Radą a Komisją) – zobacz pakiet reform opisany dalej w artykule.

Co dokładnie muszą teraz zrobić przedsiębiorstwa?

1. Wprowadzić procesy należytej staranności w celu zidentyfikowania ryzyka związanego z prawami człowieka (np. praca przymusowa, praca dzieci), standardami środowiskowymi (np. wylesianie, toksyczne chemikalia) w swoim łańcuchu dostaw i wartości.
2. Podejmować środki zapobiegawcze w przypadku stwierdzenia naruszeń (np. zmienić dostawców, dostosować umowy, zaoferować wsparcie).
3. Wypełniać obowiązki sprawozdawcze i upubliczniać podejmowane działania.
4. Wprowadzić procedurę składania skarg, za pośrednictwem której osoby poszkodowane mogą składać naruszenia.

Co się dzieje w przypadku naruszeń?

1. Grożą wysokie grzywny, uzależnione procentowo od obrotu.
2. Przedsiębiorstwa mogą również ponosić odpowiedzialność cywilną (np. za szkody spowodowane przez dostawców, jeśli można wykazać niewystarczającą należytą staranność).

CSRD oznacza Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)  i jest unijną dyrektywą dotyczącą raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju przez przedsiębiorstwa. Zastępuje i rozszerza dotychczasową Non-Financial Reporting Directive (NFRD) – znacząco zwiększając zakres obowiązków.

CSRD zobowiązuje przedsiębiorstwa do publikowania ustandaryzowanych raportów dotyczących aspektów środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego (ESG). Nadaje zrównoważonemu rozwojowi rangę równorzędną ze sprawozdawczością finansową. Obowiązuje stopniowo przedsiębiorstwa mające siedzibę w UE lub osiągające istotne przychody na rynku unijnym.

Przedsiębiorstwa muszą raportować zgodnie z zasadą podwójnej istotności: wpływ działalności firmy na środowisko i społeczeństwo (np. emisja CO₂, prawa człowieka, bioróżnorodność), oraz wpływ czynników związanych ze zrównoważonym rozwojem na samo przedsiębiorstwo (np. ryzyka klimatyczne dla modelu biznesowego).

Raporty muszą być przygotowywane zgodnie z nowymi standardami ESRS (European Sustainability Reporting Standards) – wiążącymi, możliwymi do zweryfikowania i porównywalnymi. Obejmują one emisję gazów cieplarnianych (zakres 1-3), zużycie energii, cele środowiskowe, różnorodność w firmie, warunki pracy i prawa pracownicze, zarządzanie i przeciwdziałanie korupcji, zagrożenia klimatyczne i strategie adaptacyjne.

CSRD sprawia, że zrównoważony rozwój staje się wymierny, porównywalny i możliwy do zweryfikowania. Przedsiębiorstwa muszą w przyszłości traktować kwestie zrównoważonego rozwoju tak samo jak finanse – z jasno określonymi wskaźnikami (KPI), analizami ryzyka oraz obowiązkami w zakresie przejrzystości.

• Przesunięcie obowiązków sprawozdawczych: Wprowadzenie obowiązków sprawozdawczych dla dużych przedsiębiorstw (druga fala) zostaje opóźnione o dwa lata do roku obrotowego 2027.
• mniejszony zakres stosowania: w przyszłości obowiązkowi raportowania będą podlegały tylko duże przedsiębiorstwa zatrudniające więcej niż 1.000 pracowników oraz osiągające przychód powyżej 50 mln euro lub sumę bilansową powyżej 25 mln euro.
• Dobrowolne standardy raportowania dla KMU: dla mniejszych firm, które nie podlegają CSRD, zostanie wprowadzony dobrowolny standard raportowania oparty na standardzie VSME.
• Rewizja ESRS: Europejskie standardy raportowania zrównoważonego rozwoju (ESRS) zostaną zrewidowane, a liczba wymaganych punktów danych zostanie zmniejszona.​
• Rezygnacja z sektorowych standardów: rozwój sektorowych standardów raportowania nie będzie kontynuowany.

CSRD – sprawozdawczość w zakresie zrównoważonego rozwoju

• Przesunięcie wdrożenia: zastosowanie obowiązków należytej staranności dla dużych przedsiębiorstw zostaje opóźnione o rok na lipiec 2028.
• Skupienie się na bezpośrednich partnerach biznesowych: obowiązki należytej staranności będą koncentrować się na bezpośrednich partnerach biznesowych (dostawcy pierwszego poziomu), aby zmniejszyć obciążenie dla firm​
• Złagodzenie zasad odpowiedzialności: ujednolicone warunki UE dotyczące odpowiedzialności cywilnej zostaną usunięte, przy zachowaniu prawa ofiar do odszkodowania.